Ba Thứ �ộc: THAM, S�N, SI
I. Em nghe:
� Ch�u c� một loại bẩy khỉ đặc biệt. Người ta cột một tr�i
dừa đ� được kho�t lỗ v�o một gốc c�y hay nọc chặt xuống đất.
B�n trong tr�i dừa được để một �t thức ăn c� m�i thơm. Chiếc
lỗ tr�n tr�i dừa chỉ nhỏ vừa đủ cho khỉ d�m tay đun v�o. Nếu
khỉ nắm tay lại th� kh�ng thể r�t tay ra được. Khỉ ngửi thấy
m�i thơm của thức ăn b�n đến gần rồi đ�t tay v�o tr�i dừa
nắm lấy thức ăn, nhưng kh�ng l�m sao r�t tay ra được. Thấy
người thợ săn đến gần, khỉ sợ h�i cuống qu�t nhưng đ�nh chịu.
Ai đ� giữ ch� khỉ trong bẩy?
Kh�ng ai c� thể bắt giữ ch� khỉ ngoại trừ sức mạnh của l�ng
tham.
Muốn tho�t khỏi bẩy, khỉ chỉ cần bu�ng nắm thức ăn ra. Nhưng
v� sức mạnh của l�ng tham qu� m�nh liệt n�n hiếm c� con khỉ
n�o c� thể bu�ng tay ra.
Cũng thế, muốn tự do giải tho�t, h�y bu�ng tay ra để cho tự
ng� v� l�ng tham muốn ra đi.
L�ng tham kh�ng những chỉ c� thể giết chết khỉ m� cũng c�
thể giết chết con người (ch�ng ta c� thể t�m thấy nhiều v�
dụ dẫn chứng trong x� hội, trong thương trường, trong lịch
sử nh�n lọai v..v..)
V� vậy m� tham s�n si được gọi l� ba thứ độc.
Con người khi tham m� kh�ng được toại nguyện th� hay nổi s�n
v� khi tham s�n đ� chế ngự t�m ta th� tr� �c u m�, l� lẩn,
l�m những điều xằng bậy, n�i những lời kh�ng n�n n�i v�
những tư tưởng đen tối mặc sức khởi l�n l�m cho t�m n�o động
v� hổn loạn. Con người sống trong sự bất an v� phiền n�o khổ
đau nhất định theo sau.
Thiền sư Sogyal Rinpoche n�i: con người được huấn luyện
một c�ch thuần thục bởi sinh tử v� cho sinh tử; được luyện
để nổi ghen gh�t đố kỵ, giận dữ; được luyện để b�m v�u v�
chấp thủ, được luyện để phiền muộn, thất vọng v� th�m kh�t;
được luyện để phản ứng một c�ch tức giận bất cứ g� khi�u
kh�ch ta! �ược luyện thuần thục đến nỗi những cảm x�c ấy nổi
l�n một c�ch tự nhi�n, kh�ng cần mời gọi, kh�ng cần một ch�t
cố gắng n�o cho ch�ng ph�t sinh. Như vậy, mọi sự đều do
huấn luyện v� năng lực của th�i quen. N�i c�ch kh�c, nếu ta
chuy�n ch� thực tập V� minh (Tham, S�n, Si), ta sẽ trở th�nh
chuy�n vi�n của V� minh, nếu ta tỉnh thức nhờ tu tập thiền
định ta sẽ mở được những c�i g�t buộc chặt ta với phiền n�o
khổ đau, đưa ta đến gi�c ngộ giải tho�t.
II. Em suy nghiệm:
Tham s�n si quả thật l� nguy hiểm, ch�ng đe dọa đời sống
ch�ng ta, ch�ng l� nguy�n nh�n của đau khổ phiền n�o v� l�
mối lo chung của x� hội. Những người phạm tội s�t nh�n, cướp
b�c đều l� do l�ng tham (tham tiền, tham �i dục, tham danh
lợi) x�i giục. Vậy muốn thanh lọc t�m v� muốn c� sự an lạc
chung cho x� hội, mỗi ch�ng ta phải loại trừ ba thứ độc hại
n�y ra khỏi t�m m�nh.
Trước hết ta tự đặt c�u hỏi: Tại sao tham? Tham để l�m g� ?
Tham l� v� ta thấy c� "c�i t�i" (c�i ng�). Ta thương c�i t�i
đ� nhất, c�i g� cũng "của t�i", "cho t�i", "v� t�i". Bao
nhi�u c�ng sức, tr� kh�n đều tập trung lo cho "c�i t�i": t�i
phải gi�u, t�i phải giỏi, t�i phải hạnh ph�c, t�i phải l� số
1 v.v... Nghĩ cho kỹ, ngay cả t�nh mẫu tử c� khi cũng chỉ l�
một dạng đặc biệt của l�ng tham, đ�ng hơn l� "chấp ng�" (chấp
"c� t�i"). Thật vậy, đ� c� những b� mẹ thương y�u con m�nh
đến nỗi phải giết con người kh�c để cướp ng�i b�u; c� những
b� mẹ đ� h�nh hạ con người kh�c kh�ng ch�t thương x�t để
phục vị con m�nh tối đa; c� những b� mẹ thương con nhưng bất
chấp nguyện vọng của con, cứ bắt con phải đi theo con đường
của m�nh v.v...
Tham lam kh�ng thỏa m�n th� đưa tới s�n hận v� "khi một
niệm s�n nổi l�n c� thể đốt ch�y cả rừng c�ng đức." Khi
ngọn lửa tham lam v� s�n hận đ� ngự trị t�m ta th� ch�ng đốt
ch�y ta, tr� �c kh�ng c�n s�ng suốt nữa, t�m hồn th� m� muội.
�� l� trạng th�i si m�. Con người l�c ấy thật kh�ng kh�c g�
lo�i cầm th� v� kh�ng c�n biết lu�n l�, đạo đức, phải tr�i,
thiện �c nữa. ��y ch�nh l� đầu mối của tất cả m� lầm g�y ra
mọi thứ tội �c.
III. Em tu tập:
Muốn loại bỏ tham s�n si, em cần phải huấn luyện t�m m�nh.
Thật vậy, một c�i t�m thiếu huấn luyện lu�n lu�n phản ứng,
d�nh mắc v�o lạc th�, ch�n gh�t khổ đau, nắm giữ c�i ưa
th�ch, xua đuổi c�i gh�t bỏ; phản ứng với chuyện xảy ra qua
tham �i v� s�n hận, đ� l� một c�i t�m "mất qu�n b�nh v�
mỏi mệt"
Muốn đưa t�m trở lại qu�n b�nh v� thảnh thơi, ta phải đối
diện với những tư tưởng, t�nh cảm v� cảm gi�c của ch�nh m�nh.
Ta phải quan s�t một c�ch đơn thuần những g� đang xảy ra
trong t�m ta v� đối diện với n�. Quan s�t đơn thuần l� chỉ
quan s�t một c�ch kh�ch quan khi ch�ng khởi l�n, kh�ng chọn
lựa, kh�ng so s�nh, kh�ng đ�nh gi�, kh�ng kỳ vọng hay t�nh
to�n, kh�ng can thiệp v�o những g� đang xảy ra. N�i c�ch
kh�c l� ta thực tập ch�nh niệm trong mọi l�c v� ở mọi nơi
vậy.
Khi việc tu tập về sự quan s�t đơn thuần n�y được ph�t triển,
tiến bộ, ch�ng ta sẽ đối diện với tư tưởng v� cảm gi�c của
m�nh, với ho�n cảnh v� với tha nh�n một c�ch kh�ch quan,
kh�ng c�n bị tham �i v� s�n hận chi phối. Từng bước, ch�ng
ta sẽ loại dần ba thứ độc Tham, S�n, Si ra khỏi t�m m�nh để
thật sự c� an lạc v� giải tho�t
C�u hỏi:
1.
Tại sao n�i: "ch�nh
l�ng tham đ� bắt giữ ch� khỉ lại trong bẩy"?
2.
Năng lực của
th�i quen l� g�? Cho v� dụ.
3.
Tại sao n�i:
Tham l� nguy�n nh�n của đau khổ phiền n�o? Cho v� dụ.
4.
S�n c� phải l�
nguy�n nh�n của đau khổ v� phiền n�o kh�ng? Cho v� dụ.
5.
Giải nghĩa c�u:
"một niệm s�n nổi l�n đốt ch�y cả một rừng c�ng đức".
6.
L�m thế n�o để
huấn luyện t�m m�nh?
------>
Trở về Phật
Pháp Ngành Thiếu
<------
|